Mnoge generacije su stasale uz muzičke LP ili singl ploče, poznatije kao vinil ploče, iako su prve napravljene ploče bile zapravo od šelaka (neka vrsta smole), a ne od vinila. Neko je na njima slušao Rock, neko klasičnu muziku, a neko narodnu i novokomponovanu.
Mnoge zidove klubova su kao dekor krasili omoti Rock i Punk ploča. Njihov dizajn je ponekad bio i pravo umjetničko djelo, a neke novokomponovane singlice (male ploče na 45 obrtaja sa po jednom pjesmom na strani) sa pomalo kičastim i naivnim dizajnom su bile dekor nekih buregdžinica ili ćevabdžinica.
Veliki broj stanovništva do početka 90-ih godina je uživao, plesao, maštao zahvaljujući ovom odličnom proizvodu.
Ploče su za mnoge jedan od najvažnijih izuma u istoriji muzike. Iako danas postoji mnogo digitalnih načina slušanja muzike, vinil je ponovo postao popularan prije svega zbog svog posebnog zvuka, jedinstvenog iskustva koje pruža slušaocima, i naravno nostalgije.
Počeci snimanja zvuka
Prvi veliki korak u snimanju zvuka napravio je Thomas Edison 1877. godine kada je izumio fonograf. Njegov uređaj je snimao zvuk na valjke (cilindre), ali oni nisu bili praktični za masovnu proizvodnju.
Pravu revoluciju donio je Emil Berliner oko 1887. godine. On je izumio gramofon i počeo da koristi ravne, okrugle ploče. Te ploče su se mogle lako umnožavati i prodavati, što je omogućilo da muzika dođe do velikog broja ljudi. Zbog toga se Berliner smatra začetnikom muzičkih ploča kakve danas poznajemo.
Kako se prave muzičke ploče
Proces izrade ploča počinje snimanjem muzike u studiju. Nakon toga se zvuk posebno obrađuje i urezuje u lakirani disk. Od tog diska se pravi metalni kalup, koji se koristi za presovanje vinila. Zagrijani vinil se pod velikim pritiskom oblikuje u ploču sa sitnim brazdama u kojima je zapisana muzika. Na kraju se ploče hlade, provjeravaju i pakuju.
Vinil ploča ima jednu spiralnu brazdu koja ide od ivice prema sredini. U toj brazdi se nalaze veoma sitne neravnine koje predstavljaju zvuk. Kada se ploča okreće na gramofonu, igla klizi kroz brazdu i vibrira prateći te neravnine.
Igle su napravljene od dijamanta, safira ili metala. Te vibracije se prenose na zvučnicu, koja ih pretvara u električni signal. Signal se zatim pojačava i dolazi do zvučnika, gdje se pretvara u muziku koju čujemo. Zbog ovog mehaničkog načina reprodukcije, vinil ima prepoznatljiv, “topao” zvuk. Jedna strana ploče traje oko 20 minuta i to su one koje popularno nazivamo LP sa 33 obrtaja u minuti.
Ko su ljudi koji prave muzičke ploče
Izrada ploča je timski posao i uključuje više zanimanja:
– Ton-majstor (audio inženjer) snima i priprema muziku
– Mastering inženjer za vinil prilagođava zvuk pločama
– Tehničar za rezanje ploča urezuje zvuk u master disk
– Hemijski tehničar ili metalurg učestvuje u izradi kalupa
– Radnik u fabrici vinila presuje i oblikuje ploče
– Kontrolor kvaliteta provjerava zvuk gotovih ploča
– Grafički dizajner osmišljava omote i etikete
– Producent ili izdavač organizuje cijeli proces
Muzičke ploče predstavljaju spoj nauke, tehnike i umjetnosti. Iako su stare više od jednog vijeka, i dalje imaju posebno mjesto u svijetu muzike. Njihova izrada i način na koji igla čita zvuk čine vinil jedinstvenim i nezamjenjivim medijem za mnoge ljubitelje muzike.
Tekst: Darko Udovičić
SVIJET ZANATA 